Autore: Marlina Jaho | Citizens.al
Prej 1 shkurtit 2023, sistemi i drejtësisë është përfshirë nga ndryshime të mëdha pas miratimit të hartës së re gjyqësore, vendim që shkaktoi reagime të forta nga avokatët dhe qytetarët. Por pavarësisht kundërshtive, Këshilli i Lartë Gjyqësor nuk u tërhoq nga vendimi.
Harta e re solli bashkimin e disa gjykatave vendore, duke ulur ndjeshëm numrin e institucioneve që ofrojnë shërbime gjyqësore. Gjykata e Matit u bashkua me atë të Dibrës, Kavaja dhe Kruja me Durrësin, Lushnja me Fierin, Saranda dhe Përmeti me Gjirokastrën, Tropoja me Kukësin, Pogradeci me Korçën, Kurbini me Lezhën dhe Puka me Shkodrën.
Ndërkohë, gjykatat administrative të shkallës së parë u përqendruan vetëm në dy qytete: Tiranë dhe Lushnjë, ndërsa Gjykata e Apelit u kufizua vetëm në Tiranë.
Kjo reformë çoi në mbylljen e nëntë gjykatave të shkallës së parë dhe prokurorive të rretheve.
Shumë punonjës u detyruan të zhvendosen në rrethet përkatëse, ose të udhëtojnë vajtje-ardhje për të ndjekur postet e punës. Prej rreth dy vitesh kostot e këtij ndryshimi bien mbi kurrizin e punonjësve. Disa prej punonjësve qëndruan në “zyrat e shërbimeve” të gjykatave fillestare duke shërbyer në pozicione për të cilat nuk ishin trajnuar.
Miratimi i hartës së re gjyqësore u bë pa marrë parasysh efektet që do të kishte në sistem dhe pa një rregullore mbi funksionimin e gjykatave të riorganizuara. Kjo solli një sërë problematikash. Dosje të shumta iu shtuan listave të pritjes nëpër gjykata. Mungesa e mjediseve, stafit, apo gjyqtarëve çorientoi gjithë sistemin që ishte ngritur tanimë.
Qarku | Nr. i gjykatave | Çështje periudha Janar-Maj 2023 | Çështje periudha Maj-Dhjetor 2023 |
Dibër | Ishin dy, ka një | 807 çështje | 1,385 çështje |
Gjirokastër | Ishin tre, ka një | 2,725 çështje | 2,952 çështje |
Korçë | Ishin dy, ka një | 1,585 çështje | 2,325 çështje |
Kukës | Ishin dy, ka një | 471 çështje | 1,666 çështje |
Lezhë | Ishin dy, ka një | 2,168 çështje | 5,602 çështje |
Totali | Ishin 11, janë 5 | 7,756 çështje | 13,930 çështje |
Statistikat e marra përmes kërkesave për informacion tregojnë një rritje shqetësuese të çështjeve të pazgjidhura. Në pesë qarqe të marra në shqyrtim, gjatë vitit 2023, u shtuan 6,174 çështje – nga 7,756 në 13,930. Përballë këtij volumi nuk ishin më 11 gjykata por 5 që duhet t’i shqyrtonin.
Vetëm Gjykata Administrative e Shkallës së Parë në Tiranë pati 4,772 çështje shtesë nga shkurti deri në fund të verës së 2023 – nga 2,824 në 7,596 çështje. Ndërkohë, Gjykata e Apelit të Juridiksionit të Përgjithshëm përjetoi një fluks prej 33,731 çështjesh të reja brenda një muaji.
Gjykata | Çështje periudha Janar-Shkurt 2023 | Çështje periudha Korrik-Shtator 2023 |
Gjykata Administrative e Shkallës së Parë Tiranë | 2,824 çështje | 7,596 çështje |
Por problematikat e shumta nuk u hasën vetëm në gjykata. Avokatët kanë qenë ndër kritikët më të mëdhenj të kësaj reforme.
Besjana Kadriu, avokate nga Berati, tha për Citizens.al se “harta e re po aplikohet në një kohë kur sistemi vuan mungesën e gjyqtarëve dhe prokurorëve pas procesit të vetingut,”. Ajo shprehet se në këtë situatë stoku i dosjeve është shtuar.
“Ky riorganizim i hartës ka sjellë rritje të kostove dhe vonesa në marrjen e drejtësisë,” vijon Kadriu.
Avokatja Kadriu tregon se dosjet e saj të depozituara në vitin 2023 në Gjykatën e Apelit ende nuk kanë marrë datë shqyrtimi, pasi aktualisht trajtohen çështje të viteve 2018-2019. Kjo vonesë ka krijuar ndjenjë frustrimi te qytetarët.
Ngjashëm mendon dhe avokati Denis Jaho. Ai thotë se harta gjyqësore ka pasur ndikim në punën e përditshme dhe thekson se situata aktuale ka stepur qytetarët që të kërkojnë drejtësi.
“Kur bëhet fjalë për të apeluar një vendim, shumë palë tërhiqen. Jo më shumë për largësinë fizike, por sepse e dinë situatën në Gjykatën e Apelit dhe vetëm mendimi se mund t’iu duhet të presin disa vite i tremb dhe i largon nga mbrojtja e të drejtës së tyre,” shprehet Jaho teksa thekson se “drejtësia e vonuar është drejtësi e mohuar”.
Ndërsa qëllimi i hartës së re gjyqësore ishte të rritej efikasiteti i sistemit, realiteti në terren tregon për kaos dhe një sistem drejtësie që po kaplohet nga burokracia dhe mbingarkesa.
*Ky artikull është realizuar nga Marlina Jaho, pjesëmarrëse në akademinë “Voices for Change”, organizuar nga Citizens.al.
Lexoni gjithashtu: