Autore: Dallandyshe Xhaferri | Citizens.al
Në auditorët e universiteteve publike shqiptare, korrupsioni nuk është thashethem, por përvojë direkte. Studentët e dinë kush pedagog kërkon “ndere” dhe “favore” për një notë, apo kush shet libra me detyrim. Por thuajse askush nuk guxon ta adresojë këtë prirje.
Një anketë e zhvilluar nga organizata “Tek Bunkeri” në shtatë universitete publike të vendit zbulon një panoramë shqetësuese: një në çdo katër studentë pranon se ka qenë dëshmitar apo viktimë e aferave korruptive.
Megjithatë, mbi 300 prej tyre thonë se nuk kanë besim te institucionet që duhet t’i mbrojnë, ndërsa të tjerë pranojnë se heshtin nga frika e hakmarrjes akademike.
Heshtja në universitete duket se është bërë pjesë e sistemit, një formë e pranuar konformizmi përballë një kulture korrupsioni që fillon te provimet dhe përfundon te tenderët e institucioneve të arsimit.
Frika dhe mosbesimi
Gjatë periudhës janarit-korrikut 2025, organizata “Tek Bunkeri” zhvilloi një sondazh në Universitetin e Tiranës, Arteve, Mjekësisë, Politeknikut, Bujqësorit, si dhe në universitetet e Shkodrës dhe Elbasanit.
Në total, 1055 studentë iu përgjigjën pyetësorëve në mënyrë anonime. Mbi 700 prej tyre e vlerësuan korrupsionin në universitetet e tyre si “shumë të lartë”, “të lartë” ose “mesatar”.
Rreth 25% e studentëve pranuan se kanë qenë dëshmitarë apo viktima të rasteve korruptive me pedagogë por që nuk i kishin denoncuar rastet në Rektorat apo institucionet e drejtësisë pasi kishin frikë ose ishin mosbesues.
Kjo kuptohet nga fakti se 330 studentë deklaruan se nuk kishin besim te autoritetet; 327 thanë se u mungonin provat dhe 220 pranuan se kishin frikë nga hakmarrja e stafit akademik.
Citizens Channel i kërkoi universiteteve informacion mbi numrin e ankesave dhe politikat për parandalimin e korrupsionit. Vetëm Universiteti i Tiranës dhe ai Politeknik kthyen përgjigje, duke mohuar çdo sinjalizim nga studentët.
“Korrupsioni po shkatërron universitetet publike”
Sipas Kolindo Vjerdhës, përfaqësues i “Qëndresës Qytetare”, korrupsioni në universitete shfaqet në forma të ndryshme: detyrimi për kurse, blerja e librave, pagesat për nota apo edhe favore seksuale.
“Korrupsioni është fenomeni që po shkatërron nga brenda universitetet publike. Shpresa e vetme për ndryshimin e situatës mbetet drejtësia dhe ndëshkimi serioz i rasteve,” u shpreh Vjerdha për Citizens.
Ligji shqiptar parashikon burgim nga 6 muaj deri në 3 vite për çdo përfitim të parregullt nga persona me funksion publik. Por fenomeni, sipas ekspertëve, është i dyanshëm.
Eksperti i arsimit Ndriçim Mehmeti thekson se një pjesë e studentëve janë bërë bashkëfajtorë në korrupsion, duke e parë ryshfetin si “zgjidhje të lehtë” për një notë kaluese.
“Duhet të pranojmë se një pjesë prej tyre e shohin si më të lehtë rrugën e dhënies së lekëve edhe për faktin se përgatitja e tyre vjetore, boshllëqet nga arsimi i mesëm dhe faktorë të tjerë, siç mund të jetë punësimi për të mbajtur veten, i bëjnë të pasigurt, në mundësitë që kanë për t’ia dalë mbanë në provime,” analizon Mehmeti.
Sipas tij, një arsye përse studentët përfshihen në rastet e korrupsionit me pedagogët ka të bëjë me mungesën e guximit të studentëve për të ngritur zërin si dhe me mosfunksionimin e organizimit studentor.
Mehmeti shton se mungesa e mekanizmave të ankimimit ndikon gjithashtu në këtë prirje.
Një student i Universitetit Politeknik, që kërkoi të mbetej anonim, pohoi se “kush është i pasur, kalon më lehtë”, ndërsa pjesa tjetër “përpiqet të mbijetojë në sistem”. Sipas tij pedagogët e korruptuar dallohen qartë.
“Si e kuptojmë? Shpesh prej studentëve, të cilët nuk përgjigjen në seminare, nuk vijnë në auditorë, por dalin me mesatare më të lartë se pjesë tjetër,” thotë ai.
Megjithatë, korrupsioni në universitete nuk kufizohet te marrëdhënia pedagog-student. Në vitin 2022, Struktura e Posaçme Anti-Korrupsion (SPAK) hetoi zyrtarë të Universitetit Bujqësor për manipulimin e 9 tenderëve me vlerë totale 90 milionë lekë.
Në këtë hetim u përfshinë 24 persona, mes tyre administratorë, sipërmarrës dhe zyrtarë të lartë të universitetit.
Në shkurt 2025, Gjykata Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (GJKKO) dha masa arresti dhe detyrimi për paraqitje për disa prej tyre, duke konfirmuar në njëfarë mënyre se sistemi universitar është prekur nga korrupsioni në çdo nivel.
