Ditën e premte në sheshin e teatrit kombëtar regjisorja – aktiviste Iara Lee shfaqi dokumentarin e saj “Burkinabe Rising”, një dokumentar i xhiruar në një nga shtetet më të varfra të Afrikës, Burkina Faso. Dokumentari dëshmon për rolin e artit dhe aktivizmit në revoltën e njerëzve që çoi në rrëzimin e diktatorit Blaise Compaoré i cili kishte 27 vite në pushtet.
Ngritja e njerëzve të Burkina Fasos ndodhi në një mënyrë të pazakontë: nëpërmjet artit. Artistë të të gjitha zhanreve e shprehën kryengritjen e tyre nëpërmjet veprave artistike. E dokumentuar nga Iara Lee kjo kryengritje tenton t’i tregojë botës fuqinë e njerëzve të bashkuar për të përmirësuar ambientin social në të cilin jetojë dhe për të vendosur vetë për jetën e tyre.
Ardhja në Tiranë e këtij dokumentari përkon me një ngjarje të ngjashme: Insistimi për shembjen e Teatrit Kombëtar nga pushteti vendor dhe qendror dhe rezistenca disa mujore e artistëve, qytetarëve dhe shoqërisë civile të cilët e kundërshtojnë këtë vendim.
Të intervistuar nga Citizens Channel, Iara Lee dhe editori Dimo Petkov thonë se dëshirojnë që dokumentari i tyre të jetë inspirim për “kryengritësit” e Tiranës.
Intervista e plotë:
Në aspektin kulturor, cila ishte gjëja e parë që vutë re kur erdhët në Shqipëri?
Gjëja e parë, për të qenë e sinqertë, është sepse jeni shumë të mirë dhe unë jam nga Brazili dhe mendoj që shqiptaret dhe brazilianet kanë personalitet shumë të ngjashëm dhe janë shumë miqësorë.
Por ndonjëherë, për shkak se jeni shume miqësorë dhe të mirë, Qeveria mund te përfitojë. Kështu që duhet të jemi të forte.
Pse zgjodhët ta prezantonit dokumentarin tuaj ne Shqipëri?
Europa është e mërzitshme, por Shqipëria është si një thesar i fshehur. Është shumë special dhe motra ime dhe unë, familja ime, mamaja ime nga Brazili;, të gjithë erdhën në Shqipëri, sepse ishim duke parë në hartë dhe…Greqia është shume e populluar, Turqia është shumë e populluar, Kroacia është shumë e populluar, çdo vend është i populluar, Italia gjithashtu, dhe ne ishte “wow”: shiko Shqipërinë, është shumë e bukur, shumë natyrale, e lirë, kështu që familja ime erdhi, mamaja ime nga Brazili dhe Dimo erdhi nga Bullgaria.
Çfarë mund të mësoje bota nga dokumentari juaj?
Iara: Çfarë mendon Dimo? Çfarë mund të mësojnë nga dokumentari jonë?
Dimo: Mendoj që mund të mësojnë shumë sepse mendoj që ky film dhe Afrika është një kontinent, që mund të jetë një shembull i mirë për botën sepse kudo njerëzit kanë të njëjtat probleme. Kështu që mendoj që ky film dhe njerëzit afrikanë mund të jenë një shembull i mirë për çfarë duhet bërë dhe si duhet bërë. Mendoj që kjo është shumë inspiruese.
Iara: Sepse do të mësojë nga veprimi i njerëzve afrikanë. Nuk është teori, ata hoqën një diktator nga pushteti. Përmes fuqisë së njerëzve të bashkuar
Cilat ishin sfidat më të mëdha me të cilat t’u desh të përballeshe gjatë xhirimit të dokumentarit?
Infrastruktura është shumë e vështire atje. Ndonjëherë nuk ka elektricitet, ndonjëherë nuk ka ujë, mund të marrësh malarien…por njerëzit janë fantastikë, kështu që e kaluam edhe pse infrastruktura ishte e vështirë, sepse zemrat dhe aktivizmi i tyre ishte shumë i fortë.
Çdokush është aktivist në Burkina Faso.
Muzikantët, kërcimtarët, edhe fermerët. Kështu që bëmë 2 dokumentarë në Burkina Faso, për fermerët që mbrojnë ushqimin dhe këtë tjetrin që mbron gjuhën, arkitekturën, çdo gjë..artin e tyre dhe muzikën e tyre. Dhe si përfundim, ata mbrojnë vendin e tyre.
Dhe është kjo që po përpiqemi të bëjmë këtu, të inkurajojmë njerëzit, të shikojnë filmin dhe në fund ju mund të mbroni Teatrin Kombëtar, nëse kombinoni forcat. Muzikantët, shkrimtarët, dizajnerët, të gjithë bashkë. Mund ta bëni të mundur.
Çfarë ju inspiroi më shumë gjatë xhirimeve?
Mendoj se njerëzit.
Njerëzit ndonjëherë më thonë “kush janë inspirimet e tua më të mëdha dhe presin për emra të mëdhenj, ose njerëz të famshëm,” por të them të vërtetën, njerëzit që më inspirojnë mua janë njerëzit normalë ..dhe shumë nga aktivistët, aktivistët e vërtetë. Ata janë thjesht duke bërë punën e tyre, ata as nuk kanë kohë për të promovuar apo për të bërë publicitet.
Kështu që, njerëzit, njerëzit e thjeshtë më inspirojnë vërtetë.
Bazuar në eksperiencën tuaj, si mund ta ndihmojë arti aktivizmin?
Dimo: Mund të thotë shumë. Artistët janë njerëz shumë të hapur, mendje hapur, kështu që mendoj që janë mënyrat të ndryshme për të treguar problemet. Dhe ka shumë mënyra të ndryshme, dhe arti është një nga ato. Është një mënyrë e re se si mund ti tregosh problemet tani, në shekullin e 21.
Lara: Dhe fuqia e angazhimit, sepse kur shkruan një këngë të fuqishme, merr 1 milion reagime. Mund të arrish zemrat e njerëzve, nëpërmjet një kënge të fuqishme, një kërcimi të bukur, një poeme, një libri, një fotografie. Kështu që ka fuqi në art. Ju mund ta shpëtoni teatrin tuaj përmes artit.
*Citizens Channel /l.k./ /f.s/
