Nga Damian Carrington/ The Guardian
Bota po rrezikohet gjithnjë e më shumë nga “aparteidi i klimës”, ku të pasurit paguajnë për të shpëtuar nga nxehtësia dhe uria e shkaktuar nga kriza e klimës në rritje ndërsa pjesa tjetër e botës vuan, ka thënë një ekspert nga raporti i OKB-së për të drejtat e njeriut.
Philip Alston, raportues i posaçëm i OKB për varfërinë ekstreme dhe të drejtat e njeriut, tha se ndikimet e ngrohjes globale ka të ngjarë të dëmtojnë jo vetëm të drejtat themelore për jetën, ujin, ushqimin dhe strehimin për qindra miliona njerëz, por edhe demokracinë dhe sundimin e ligjit.
Alston është kritik ndaj hapave “qartazi të papërshtatshëm” të ndërmarrë nga vetë OKB-ja, vendet, OJQ-të dhe bizneset, duke thënë se ato janë “krejtësisht jo proporcionale ndaj urgjencës dhe madhësisë së kërcënimit”. Raporti i tij në Këshillin e të Drejtave të Njeriut të OKB-së përfundon: “Të drejtat e njeriut nuk mund të mbijetojnë në trazirat e ardhshme”.
Raporti gjithashtu dënon Donald Trump për “heshtjen aktive” të shkencës klimatike dhe kritikon presidentin brazilian, Jair Bolsonaro, për premtimin për të hapur pyllin me dendësi të madhe reshjesh në Amazonë për minierat. Por Alston tha se ka pasur gjithashtu disa zhvillime pozitive, duke përfshirë rastet ligjore kundër shteteve dhe kompanive të karburanteve fosile, aktivizmin e Greta Thunberg, grevat e shkollave në mbarë botën dhe Rebelimin e Zhdukjes.
Në maj, raporti i Alston mbi varfërinë në Mbretërinë e Bashkuar krahasoi politikat e mirëqenies së partisë konservatore me krijimin e shtëpive të shekullit të 19-të. Ministrat thanë se raporti i tij dha një pasqyrë tërësisht të pasaktë, por Alston i akuzoi ata për “mohimin e plotë të një sërë faktesh të pakontestuara“.
Raporti i Alston mbi ndryshimet klimatike dhe varfërinë do të paraqitet formalisht në KDNJ në Gjenevë të premten. Ai tha se ndikimi më i madh i krizës klimatike do të ishte tek ata që jetojnë në varfëri, ku shumë njerëz kanë humbur qasjen në ushqim dhe ujë të mjaftueshëm
“Ndryshimi i klimës kërcënon të zhbëjë 50 vitet e fundit të progresit në zhvillim, shëndetësi globale dhe zvogëlimin e varfërisë”, tha Alston. Vendet në zhvillim do të mbajnë rreth 75% të kostove të krizës klimatike, tha raporti, pavarësisht gjysmës më të varfër të popullsisë së botës duke shkaktuar vetëm 10% të emetimeve të dioksidit të karbonit.
“Megjithatë, demokracia dhe sundimi i ligjit, si dhe një gamë e gjerë e të drejtave civile dhe politike janë gjithnjë në rrezik,” tha raporti i Alston. “Rreziku i pakënaqësisë së komunitetit, rritjes së pabarazisë dhe niveleve më të mëdha të privimit midis disa grupeve, ka të ngjarë të nxisë reagime nacionaliste, ksenofobike, raciste dhe të tjera. Mbajtja e një qasjeje të ekuilibruar ndaj të drejtave civile dhe politike do të jetë jashtëzakonisht komplekse “.
Ndikimet e krizës klimatike mund të rrisin ndarjet, tha Alston. “Ne rrezikojmë një skenar të ‘aparteidit të klimës’ ku të pasurit paguajnë për të shpëtuar nga mbinxehja, uria dhe konflikti, ndërsa pjesa tjetër e botës lihet të vuajë”, tha ai.
“Kur Uragani Sandy shkaktoi kërdi në Nju Jork në vitin 2012, duke u nisur nga të ardhurat e ulëta dhe të prekshme të nju jorkezëve, pa akses në pushtet dhe kujdes shëndetësor, selia e Goldman Sachs u mbrojt nga dhjetëra mijëra vetura dhe energji nga gjeneratori i saj”.
Alston kritikon ashpër të gjithë ata që punojnë për të mbrojtur të drejtat e njeriut, duke përfshirë punën e tij të mëparshme, për të mos e bërë krizën klimatike një çështje qendrore. Ai tha se rezoluta më e fundit e KDNJ-së mbi krizën klimatike nuk e ka njohur se “gëzimi i të gjitha të drejtave të njeriut nga një numër i madh njerëzish kërcënohet rëndë” ose “nevoja për transformimin e thellë social dhe ekonomik, të cilin pothuajse të gjithë vëzhguesit pajtohen është urgjente nëse katastrofa e klimës duhet të shmanget “.
Marrëveshjet ndërkombëtare të klimës kanë qenë joefektive, tha raporti, edhe me marrëveshjen e Parisit 2015 ende duke e lënë botën në rrugë për një katastrofë 3C (ekuivalente me një rritje prej 5.4F) të ngrohjes pa veprime të mëtejshme. “Shtetet kanë marshuar përpara çdo paralajmërimi dhe pragu shkencor, dhe ajo që dikur konsiderohej ngrohja katastrofike tani duket si një skenar më i mirë”, thuhet në raport.
Presidenti amerikan është një nga individët e pakët të përmendur në raport. “Ai ka vendosur ish-lobistët në role të mbikëqyrjes, ka miratuar pikat e diskutimit të industrisë, ka kryesuar një rigjallërim agresiv të rregullave mjedisore dhe po heshtin në mënyrë aktive dhe duke frenuar shkencën e klimës“.
Megjithatë, ndryshimet e kërkuara për shoqëritë dhe ekonomitë mund të jenë një mundësi për të përmirësuar jetën e njerëzve të varfër, tha Alston. “Kjo krizë duhet të jetë një katalizator për shtetet që të përmbushin të drejtat ekonomike dhe sociale të injoruara gjatë, duke përfshirë sigurimin social dhe qasjen në ushqim, kujdes shëndetësor, strehim dhe punë të denjë”, tha raporti.
Ashfaq Khalfan në Amnesty International tha: “Ndryshimi i klimës është një çështje e të drejtave të njeriut pikërisht për shkak të ndikimit që ka tek njerëzit. Detyrimi kryesor për të mbrojtur njerëzit nga dëmtimet e të drejtave të njeriut qëndron te shtetet. Një shtet që nuk arrin të ndërmarrë hapa të mundshëm për të reduktuar emetimet e gazrave serrë është duke shkelur detyrimet e tyre për të drejtat e njeriut “.
Ai tha se Amnesty kishte planifikuar të synonte qeveritë dhe kompanitë e karburanteve fosile. “Ne kemi nevojë që të gjithë të jetojnë me përgjegjësitë e tyre për të vepruar në ndryshimet klimatike dhe për të mbrojtur të drejtat e njeriut”, tha ai.
*Citizens Channel /E.K/
