Raporti “Vlerësimi i të Drejtave të Njeriut dhe Shtetit të së Drejtës teksa Shqipëria kryeson OSBE-në”, përpiluar nga një rrjet organizatash të shoqërisë civile në Shqipëri, ka analizuar performancën e shtetit shqiptar përgjatë vitit 2020 në gjashtë fusha, duke përfshirë dhe lirinë e medias.
“Analiza e të dhënave cilësore dhe sasiore të mbledhura tregon se liria e medias gjatë kryesisë së OSBE-së nga Shqipëria, ka qenë nën presion nga sulmet e vazhdueshme, fizike dhe verbale, ndaj gazetarëve dhe medias online”, shkruhet në raport.
Intimidimi i gazetarëve sipas raportit është shoqëruar me veprime konkrete, ku media është përballur me: “Përndjekje nga policia me akuza për shpërndarje paniku, mbyllje të faqeve të internetit dhe medias online, përpjekjet e qeverisë për të zgjeruar kompetencat e Këshillit të Etikës dhe të Autoritetit të Mediave Audiovizive për kontrollin e përmbajtjes së medias online, si dhe rënien e të ardhurave”.
Centralizimi i informacionit mbi pandeminë është një kritikë e reflektuar jo vetëm në këtë raport por edhe nga eskpertët e komunikimit dhe medias, duke përfshirë Qendrën Europiane për Lirinë e Medias dhe Shtypit.
“Komunikimet zyrtare nuk mund të jenë të vetmet kanale informimi për pandeminë, pasi kjo do të çonte në censurë dhe në shtypjen e shqetësimeve legjitime. Gazetarët, media, profesionistët e fushës së mjekësisë, aktivistët e shoqërisë civile dhe publiku në përgjithësi duhet të jenë në gjendje të kritikojnë autoritetet”, shkruhet më tej në raport.
Aksesi në informacion ka pasur sfidat e veta. Referuar raportit në fjalë, organizatat e shoqërisë civile dhe gazetarët kanë pasur vështirësi në marrjen e informacioneve në interes të publikut nga institucione si Ministria e Shëndetësisë dhe Instituti i Shëndetit Publik.
Ky raport nënvizon se gazetarët kanë qenë gjithashtu shënjestër e sulmeve verbale dhe mediat janë sanksionuar me masa administrative. Inspektorati Shëndetësor Shtetëror (ISHSH) gjobiti dy herë Ora News dhe kërkoi mbylljen e aktivitetit të saj.
ISHSH, shkruhet në vijim të materialit, ka aplikuar standarde të dyfishta sa i përket gjobitjes së mediave të tjera që po ashtu kanë thyer aktin normativ.
“Dy javë më herët, ISHSH kishte konstatuar të njëjtën problematikë – për prezencë të më shumë se dy personave në studio televizive në programet “Open” në televizionin Top Channel dhe “Klanifornia” në televizionin Klan, po ka vendosur për mosaplikimin e gjobave”.
Përfaqësuesi i OSBE-së për Lirinë e Medias në Shqipëri, Harlem Desir reagoi në lidhje me kërkesën për ta mbyllur Ora News, duke kërkuar që të mos të ndërpritet sinjali i këtij televizioni.
Duke iu kthyer dy ligjeve që synojnë të rregullojnë mjedisin e medias online në Shqipëri, përkatësisht ai 97/2013 “Për media audiovizive” dhe ligji nr. 9918 të vitit 2008, “Për komunikimet elektronike”, prezantuar ndryshe dhe si “Paketa Anti-Shpifje”, raporti vijëzon:
“Qeveria shqiptare duhet të tërhiqet nga përpjekjet për ta vënë përmbajtjen e medias online nën kontroll të enteve administrative, pa garanci për pavarësinë dhe paanësinë e tyre”, si praktikë që bie ndesh me Konventën Evropiane të të Drejtave të Njeriut.
Rekomandime të tjera
- Çdo legjislacion për median duhet të hartohet në mënyrë transparente, në konsultimme gazetarët, shoqërinë civile dhe palë të tjera të interesuara;
- Kryeministri dhe çdo politikan tjetër duhet të ndalojnë gjuhën fyese dhe njollosëse ndaj gazetarëve dhe medias online;
- Policia e Shtetit duhet të ndalojë referimet ndaj gazetarëve dhe mediave për shpërndarje paniku që frymëzohen nga deklarata politike të kryeministrit ose të çfarëdo politikani tjetër;
- Qeveria dhe Kuvendi duhet të marrin në konsideratë rekomandimin e Komisionit të Venecias dhe mos të miratojë projektligjin “Për disa ndryshime dhe shtesa në ligjin nr. 97/2013, ‘Për mediat audiovizive në Republikën e Shqipërisë” sipas draftit të votuar në dhjetor 2019;
- Bazuar në rekomandimin e Komisionit të Venecias, shoqëria civile duhet të punojë për forcimin e një enti vetrregullues të pavarur që përfshin të gjithë palët e interesuara nga komuniteti i medias;
- Organizatat e shoqërisë civile në vend duhet të vazhdojnë të monitorojnë shkeljet e lirisë së medias dhe sulmet ndaj gazetarëve;
- Gazetarët dhe shoqëria civile duhet t’i forcojnë përpjekjet për të forcuar solidaritetin me punonjësit e medias që bëhen shënjestra sulmesh diskriminuese.
