Mozaiku i zbuluar në kantierin e ndërtimit të shkollës së mesme “Gjergj Kastrioti’’ në Durrës është mbuluar nga ujërat e zeza. Si pasojë e këtij zbulimi të rrallë arkeologjik në tetor të vitit 2023, u pezulluan punimet për rindërtimin e gjimnazit që po kryhej në kuadër të programit EU4Schools financuar nga BE dhe zbatuar nga UNDP.

Dyshohet se shkak për përmbytjen e mozaikut është bërë çarja e tubacioneve të ujrave të zeza. Ndonëse një pasuri e rrallë rrezikohen të dëmtohet seriozisht, institucionet ia pasojnë përgjegjësinë njëri-tjetrit për gjendjen aktuale të mozaikut, duke e lënë fajin jetim.

“Është përgjegjësi e ujësjellësit, nuk varet nga Bashkia, pjesa tjetër i takon firmës që është kontraktuar dhe që ka lidhje direkt me Institutin Arkeologjik në Tiranë”- shprehen përfaqësues të Bashkisë Durrës.

Citizens kontaktoi Ujësjellës–Kanalizime në Durrës, të cilët ia kaluan përgjegjësinë kompanisë së ndërtimit Dion–Al, e cila është e kontraktuar për rindërtimin e shkollës.

“Firma e ka pranuar përgjegjësinë dhe është dakort të bëhet nga e para, por shërbimi arkeologjik nuk lejon të bëhen punimet” – tha për Citizens Aleks Kalemasi nga shërbimi i Ujësjellës – Kanalizime.

Ai shton se dje janë dërguar autobotet e ujësjellësit për të thithur ujërat e zeza që kanë rrjedhur, si një zgjidhje emergjente provizore.

Vetë firma e ndërtimit nuk dha një përgjigje të qartë nëse ishte apo jo përgjegjëse për dëmtimin e tubacionit, por tha se e kishte adresuar çështjen pranë autoriteteve.

“Ne e kemi pezulluar punën aty për shkak të gjetjes së Mozaikut dhe duke qenë se puna është pezulluar neve e drejtuam çështjen tek institucioni përkatës, UNDP“ – analizoi për Citizens një përfaqësues i firmës së ndërtimit Dion – Al.

Nga ana tjetër, më 23 shkurt 2024 Bashkia e Durrësit hapi tenderin për “Gërmime arkeologjike i mozaikut dhe rrënojave të tjera antike në shkollën e mesme Gjergj Kastrioti” me vlerë 13.8 milionë, i fituar nga operatori ekonomikë Luan Përzhita. Ky tender është shënuar me flamur të kuq nga Open Data, simbol i mungesës së konkurrencës.

Sipas urbanistit Artan Kacani problemi i ujërave të zeza dhe kanalizimeve në zonën Kodër – Vilë është më makro.

“Nëse do ti referohemi VKM – ve të ndryshme të shtetit, nga vitet 90 do kuptojmë që është një zonë e ndaluar për lejet ndërtimore, për vetë faktin se kemi tokë argjiloze. Tokë argjiloze që bashkohet me ujërat dhe në kohën e verës kjo do të kalojë në gjendje gangrene ose mpiksje tubacionesh dhe kjo gjë do të përkthehet për shëndetin publik të banorëve”- thekson ai.

Kacani analizon se nëse i referohemi dëmit territorial nga Kodra duke lëvizur deri në pjesën më të poshtme do të kuptojmë që kemi vatra të ndryshme të ndotjes së ujërave të zeza të cilat nuk janë të bashkuara me njëra – tjetrën, por përputhen më pas dhe japin një dëm të përgjithshëm.

“Nëse duam të flasim për një model evropian , si p.sh. modeli i financimit të një shkolle, si Gjergj Kastrioti, atëherë duhet të mendojmë për mënyra më efikase të infrastrukturës të kullimit të ujërave të zeza, gjë që mungon te zona e Kodër – Vilës”- përfundon ai.

Mozaiku i gjetur përpara pak muajsh është i përbërë nga gurë ngjyrë blu të errët dhe të bardhë ku paraqiten figura gjeometrike dhe floreale. I përket fundit të shekullit të I dhe fillimit të shekullit të II dhe është pjesë e një vile luksoze që ndodhej pranë amfiteatrit të Durrësit. Përveç mozaikut është zbuluar edhe një pjesë muri tre metër e lartë në anën lindore si dhe disa objekte të tjera.

Elira Kadriu